Ngày 15-4-1946, theo chỉ thị của Hồ Chủ tịch, trường Cán bộ Việt Nam mà tiền thân là Quân chính kháng Nhật được đổi thành Võ bị Trần Quốc Tuấn, thực hiện đào tạo cán bộ chỉ huy cấp trung, đại đội trong thời gian 6 tháng. Do yêu cầu, Người đã bổ nhiệm đ/c Hoàng Đạo Thuý, một nhà giáo yêu nước, nguyên Trưởng phòng thông tin (Bộ Tổng Tham mưu) làm Hiệu trưởng.
Sinh năm 1900 trong một gia đình nho học, khi lớn lên Hoàng Đạo Thúy đã chọn cho mình nghề sư phạm. Xách chiếc va-ly với vài bộ quần áo và chục quyển sách, ông đi dậy học khắp nơi. Khi thì lên rừng, lúc lại xuống biển, đến đâu ông cũng tìm hiểu nhân tình thế thái, tìm hiểu lịch sử dân tộc. Năm 1929, học tập phương pháp rèn luyện của thanh niên phương Tây, ông đã cùng những người bạn đồng chí hướng thành lập “Hội hướng đạo Việt
Năm 1943, các đ/c Hoàng Quốc Việt, Trần Đăng Ninh đã cố gắng tiếp cận ông, nhưng không thành do mật thám Pháp theo dõi ráo riết. Sau này, đ/c Vũ Quý đã tiếp xúc được với ông, hướng phong trào đi theo đường lối của Việt Minh. Tháng 6-1945, chính phủ Trần Trọng Kim định mời ông làm Bộ trưởng Thanh niên, ông từ chối. Trong những ngày sôi sục của Cách mạng Tháng Tám, ông được mời lên Tân Trào dự Quốc dân đại hội. Tại đây, ông đã được gặp Hồ Chủ tịch và các đ/c Trường Chinh, Phạm Văn Đồng… cùng những nhân sĩ, trí thức tiêu biểu. Gắn đời mình với Cách mạng, với trách nhiệm của người trí thức, với kinh nghiệm hoạt động hướng đạo và uy tín của Tổng ủy viên, ông đã vận động đông đảo anh em hướng đạo sinh, tráng sinh và đồng nghiệp tham gia Việt Minh, củng cố chính quyền non trẻ ở các cấp. Sau 2-9-1945, đ/c Võ Nguyên Giáp đã giao cho ông nhiệm vụ tổ chức thông tin liên lạc cho cả nước và ông đã trở thành người lãnh đạo đầu tiên của binh chủng Thông tin.
Khi nhận nhiệm vụ Hiệu trưởng trường Võ bị, Hoàng Đạo Thúy đã đưa cả vợ con lên phục vụ nhà trường. Ngày khai giảng, 25-6-1946, Cụ Hồ cùng các đại biểu đã trực tiếp đi thăm nơi ăn, chốn ở của bộ đội. Tới bếp ăn, thấy anh em ăn thừa cơm, Cụ Hồ đã phê bình là lãng phí của nhân dân. Tiếp thu ý kiến của Người, ngay hôm sau, bà Thúy đã có sáng kiến lấy cơm sạch còn thừa chế biến làm tương ăn cho bộ đội. Với trình độ sư phạm và kiến thức lịch sử cùng kinh nghiệm tổ chức hướng đạo, Hiệu trưởng Hoàng Đạo Thuý đã cùng Chính trị ủy viên Trần Tử Bình và các đ/c Vương Thừa Vũ, Vũ Lập, các cán bộ, giáo viên kết thúc đào tạo khóa huấn luyện dài hạn đầu tiên một cách xuất sắc. Ngày 8-12-1946, gần 300 học viên ra trường đã bổ sung ngay cho các đơn vị, hưởng ứng lời kêu gọi “toàn quốc kháng chiến” của Hồ Chủ tịch.
Đến khóa 3, ông lại được chỉ định làm Hiệu trưởng, còn đ/c Lê Đình làm Chính trị viên. Trong khóa học này, tất cả cán bộ, học viên đều không quên được kỷ niệm – thầy Hoàng Đạo Thuý được kết nạp vào Đảng. Đó là ngày 1-5-1947, lễ kết nạp được tổ chức tại cơ quan Tỉnh ủy Bắc Cạn, ngay trong rừng. Đ/c Hoàng Văn Thái, đại diện cho Đảng ủy quân sự Trung ương, đã về dự; 2 đ/c Nguyễn Văn Bồng và Triệu Huy Hùng được phân công giúp đỡ đảng viên dự bị. Đặc biệt hơn, trong số học viên khóa 2 và 3 ngày ấy có cả đ/c Hoàng Đạo Hùng là con trai của ông.
Để thống nhất trong công tác đào tạo, khóa 2 sau khi kết thúc ở Khu Bốn đã hành quân ra Bắc Cạn hợp nhất cùng khóa 3 vào ngày 10-9-1947. Khi sắp kết thúc huấn luyện thì giặc Pháp nhẩy dù xuống thị xã Bắc Cạn, gần khu vực đóng quân của trường. Ngày 9-10-1947, nhà trường được biên chế thành trung đoàn E79 do thầy Thúy là trung đoàn trưởng. Trung đoàn đã tổ chức đánh thắng 2 trận Đầm Hồng và Yên Thịnh, phá vỡ kế hoạch hợp điểm của địch tại Bản Thi. Và trong lễ bế giảng tại đình Nghĩa Tá, ngày 28-10-1947, do thành tích học tập và chiến đấu, thầy trò Võ bị khóa 2 và 3 đã vinh dự được Bác Hồ tặng cho 4 chữ vàng “Trung dũng, Quyết thắng”.
Năm 1966, cụ nghỉ hưu và về với căn nhà nhỏ của tổ tiên để lại ở làng Đại Yên (Hà Nội). Với tình yêu quê hương đất nước, với kinh nghiệm của những ngày tháng rong ruổi dậy học và tham gia cách mạng, với trình độ uyên thâm về lịch sử, cụ đã tranh thủ viết sách. Cụ đã để lại cho đời nhiều cuốn sách quý như “Trai nước Nam làm gì” (1943), “Nghề thầy” (1944), “Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội” (1960), “Phố phường Hà Nội xưa” (1974), “Đất nước ta” (1989)…vv.
Hàng năm, cứ ngày mồng 3 Tết, các cựu cán bộ, học viên Võ bị Trần Quốc Tuấn khóa 1,2,3 và anh em hướng đạo sinh cùng bạn bè cũ đã đến chúc Tết thầy. Đầu Xuân 1993, đ/c Đỗ Mười và đ/c Lê Quang Đạo đã đến mừng thọ cụ 93 tuổi. Đúng như những gì về cuộc đời mà cụ đã tổng kết “dậy học 28 năm, làm hướng đạo 15 năm, vào bộ đội 20 năm, cả đời yêu nước, làm việc gì cũng vì nước” và thầy luôn tâm đắc “quãng đời trong quân đội là quãng đời hạnh phúc nhất”. Khi thấy mình đã yếu lắm, cụ yêu cầu đ/c Phan Phác (nguyên cán bộ Tổng đội học viên khóa 2 và 3) treo lên phía cuối giường 2 lá cờ “Trung với nước, Hiếu với dân” của Võ bị khóa 1 và “Trung dũng, Quyết thắng” của Võ bị khóa 2 và 3 để cụ được nhìn lần cuối, để nhớ đến Hồ Chủ tịch kính yêu và những đồng đội thân thiết của mình. Sau ngày cụ mất, lục dưới gối đầu giường, gia đình tìm thấy một tờ giấy đã thấm mồ hôi, ngả mầu vàng có ghi lại bài thơ “Ngủ quên” cụ làm trước đó 1 năm:
Gió thoảng, trăng trong, buổi mát trời/ “Ngủ quên, không dậy” việc thường thôi!/ Các con chớ giận không từ biệt/ Cháu nhớ ông bà ngày tháng trôi/ Cái chính chỉ là một lời dặn:/ “Giữ lòng trung hậu ở trên đời”/ Nhớ thương ghi tạc tình cao cả/ Tổ quốc bền lâu với đất trời! - Xuân 1994
Và có một điều không phải ai cũng biết, cụ chính là bố vợ của giáo sư Tạ Quang Bửu, cố Bộ trưởng Bộ Đại học của chúng ta và bà Oanh – vợ giáo sư – chính là người đã cùng mẹ lên trường Võ bị phục vụ bộ đội trong những ngày đầu tiên tại thị xã Sơn Tây năm 1946. Tấm gương sáng về tinh thần yêu nước, suốt đời phục vụ nhân dân và cuộc đời thanh bạch, giản dị của thầy Hoàng Đạo Thúy sẽ sống mãi trong lòng người dân Việt